İnekler bir yıl süresi içerisinde karaciğer, meme ve işkembesini yoğun bir şekilde kullanarak süt üretmektedirler. Bu nedenle doğuma 50-60 günlük bir süre kala ineklerimizi ve yoğun bir şekilde çalışan bu üç organı dinlendirmek amacıyla, bir bakıma yenileyebilmek için kuru döneme almaktayız.

Kuru dönem yeni bir başlangıç için hazırlık sürecidir. Bu dönemde ineklerin çok iyi bir şekilde hazırlanması gerekmektedir. Kuru dönemde yapılacak basit yanlışlar geri dönüşü mümkün olmayan doğum sonrasında karşılaşabileceğimiz metabolik rahatsızlıklara, metritis, retensiyo sekundinarum ve mastitits gibi meme ve rahim rahatsızlıklarına yol açmaktadır. Kuru dönem beslemesi 2 farklı döneme ayrılmaktadır. Bu dönemler ilk 40 gün ve son 20 gün (close-up) olarak ikiye ayrılmaktadır.

İlk 40 Gün Beslenmesi

Bu dönemde genellikle ineklere kaba yem verilerek hafif bir beslenme modeli uygulanmaktadır. Bu dönem içerisinde aşırı derecede kilo alan ya da kuru döneme aşırı kilo ile giren ineklerin doğum sonrasında metabolik rahatsızlıklara yakalanma oranı 4 kat daha fazla olacaktır. Bu sebepten dolayı üzerinde en çok durulması gerekli olan konu vücut kondisyonu denilen ineklerin yağlı olma durumudur. Kuru dönemdeki uygun olan kondisyon aralığı 3,25-3,75’tir.

Bu dönem içerisinde ideal kondisyona sahip olan ineğe günlük olarak 6-8 kilogram arası mısır silajı, 2,5-3 kilogram fabrikalar tarafından hazırlanan kuru dönem yemi ve sınırsız erişebilecekleri buğday samanı ineğin ihtiyacını karşılayacaktır. Kuru dönemde fiğ ve yonca gibi baklagil kuru otlarını dikkatli bir şekilde kullanmak gerekmektedir. Bu dönem içerisindeyken verilmesi gereken en fazla baklagil kuru otu miktarı, günlük olarak 1 kilogramı aşmayacak biçimde olmalıdır. Aynı zamanda kuru döneme uygun olarak hazırlanan sodyum ve kalsiyumun oranları düşük olan vitamin mineral karışımları kullanılabilmektedir. Ancak bu dönemde kesinlikle inek doğum yapana kadar tuz taşı ve sağılan inekler için hazırlanan yalama kovaları yerleştirilmemelidir. Bu malzemelerin içerisindeki mineral oranları kuru dönem inekleri için dengesiz olduğundan meme ödemi riskinde artış yaşanacaktır.

Ülkemizde kuru dönemde yapılan yanlışların başında ineklere mısır, arpa gibi tahıl kırmaları ve fabrikaların hazırlamış olduğu besi yemlerinin kontrolsüz bir şekilde verilmesi yer almaktadır. Kuru dönemdeki kontrolsüz beslenme, ineklerin çok fazla kilo almasına sebep olmaktadır. Bu döneme fazla kondisyonlu giren ineklere günlük 4-5 kilogram mısır silajı, 1,5-2 kilogram kuru dönem yemi ve sınırsız miktarda saman verilmesi yeterlidir. Bu dönem içerisindeki inek ve düvelere ek olarak özellikle çinko, bakır, selenyum, vitamin ve A, D, E bulunduran karışımların ya da uzun süreli etkiye sahip kas için uygulanan ürünlerin verilmesi faydalı olacaktır. Bu dönemin son aşamasında yapılan corona, rota ve e.coli mikroorganizmalarını bulunduran kuru dönem aşılarının yapılması yeni doğacak buzağının sağlığı açısından vazgeçilmez bir uygulamadır.

Kuru dönemdeki ileri gebe düvelere ise son 20 günlük bir süre kalana kadar düve planındaki rasyonunun verilmesi yeterlidir. İleri gebe düvelerde yine dikkate alınması gereken en önemli husus vücut kondisyonu skorudur. Bu uygulama dışında farklı bir besleme şeklinin uygulanmasına gerek olmamaktadır.

İneklerin ayak sorunları ile karşılaşmamaları için kuru döneme ayırmadan önce kesinlikle ayak tırnak bakımlarının yapılması, bu dönemde unutulmaması gerekli olan kurallar arasında yer almaktadır.

Son 20 Gün (Close-up) Beslenmesi

Bu dönemin ana prensibi doğumu yaklaşan ineklerin azalan yem tüketimi nedeniyle gereken besin madde ihtiyacını karşılamak ve doğum sonrasında verilecek olan sağmal inek rasyonuna ineklerin işkembesini hazır hale getirmektir. Çünkü ineklerin işkembesindeki faydalı mikroorganizmaların yeni bir yeme alışma zamanı 14-21 günlük bir süreyi bulacaktır.

Doğumuna 20 günlük bir süre kalan ineklerin kuru dönem yemi ağır ağır azaltılarak doğum sonrasına verilecek olan sağmal inek rasyonuna aşamalı olarak alıştırılması gerekmektedir. Bu süreç ise 4-5 günü bulabilmektedir. Basit bir şekilde anlatmak gerekirse bu dönem içerisindeki inekler sağmal ineklerin tükettiği bütün yem hammaddelerinin yarısını yiyerek gereken besin madde ihtiyacı karşılanacaktır. Bu dönem içerisinde de ineklere sınırsız saman verilmesi gereklidir. Gerçekleştirilen son çalışmalarda ineklerin süt humması azaltabilmek için kullanılan anyonik yem katkılarının gündelik olarak gereken seviyelerde verilmesi faydalı olacaktır.

Bu dönemdeki yanlışların başındaysa ineklerin daha çok süt vermesi düşüncesi ile gerekenden fazla olarak verilen süt yemleridir. Verilmesi gereken doğru süt yemi oranı ineğin canlılığının ağırlığının %1’i miktarında olmalıdır.