Az miktarda süt veren ineğin sahibinin kazancı da az olmaktadır. Fazla süt veren ineğin sahibinin kazancı ise oldukça fazladır. Süt randımanı türlü sebeplerle ilişkili olarak çok ya da az olmaktadır. Hangi inek fazla süt verir? En çok süt hangi vakit alınır? Bu suallerinizi yanıtlamak zor değildir.
1. Cins
Cins, bir inekten alınacak olan süt oranını belirleyen en mühim etkenlerden biridir. Bazı cinslerin süt randımanları çok fazladır. Örnek verecek olursak Yerli Kara inekten en güzel koşullarda bile bir Holstein cinsinin oranında süt verimi alınamaz.
Holstein ineklerin yaklaşık senelik süt randımanı 4000-7000 kilogram aralığındadır.
Esmer cinsi de çok randımana sahiptir. Yaklaşık senelik süt randımanı 4000-5000 kilogram aralığındadır.
Jersey cinsinin süt randımanı da oldukça fazladır. Yaklaşık senelik süt randımanı 3000-4500 kilogram aralığında değişkenlik göstermektedir.
Yerli Karaların süt randımanları azdır. Yaklaşık senelik süt randımanı 450-1200 kilogramdır.
En fazla süt veren cinsler kültür cinsleridir. Bizim yerli cinslerimizin süt randımanları azdır. Sütteki yağ seviyesi de cins niteliğidir. Bir ineğin süt randımanı fazlalaştıkça sütteki yağ seviyesi de azalmaktadır. Süt randımanı sıralamasında Holstein- Esmer ırk- Jersey türlerini sayabiliriz. Sütteki yağ seviyesi açısından bu sıra tersine döner: Jersey-Esmer ırk-Holstein.
2. Yaş
Bir ineğin süt verdiği evreye “laktasyon” adı verilmektedir. Laktasyon sayılarının devam etmesine paralel olarak, ineklerin süt randımanlarında fazlalaşma görülür. İlk laktasyonda az olan süt randımanı ilerleyen her senede fazlalaşır. Bu hal ergenlik yaşına gelinceye kadar yani 6-8 yaşına kadar devam eder. İnek 8-9 yaşına varınca süt randımanı da düşmeye başlar.
3. Canlı Cüssesi
Aynı cinsteki ineklerden iri yapıya sahip olanları daha çok süt vermektedirler. İri yapılı cinsler zengin ve iyi kaliteli çayırlara daha fazla gereksinim duymaktadırlar. Yeşil yem kaynakları daha zengin olan Ege, Akdeniz ve Marmara bölgeleri için iri yapılı Holstein cinsinin daha doğru olduğu düşünülmektedir.
4. Kızgınlık ve Hamilelik
İneğin hamile kalmasının ardından hormonların tesiriyle süt randımanında kademe kademe düşüş görülmektedir. Genellikle kızgınlık esnasında süt randımanında bir miktar düşüş olur. Süt randımanındaki bu düşüş sütteki yağ oranının fazlalaşmasına sebep olur.
5. Buzağılama Mevsimi
Yaz ve ilkbahar mevsimlerinde buzağılayan ineklerin süt randımanları bu evrede yeşil yemlerin çok olması nedeni ile fazla olur. Kış ve sonbahar mevsimlerindeyse bu durumun tam tersi yaşanmaktadır.
6. Çevre Sıcaklığı
Hava sıcak olduğunda inek çok yem tüketemediğinden ötürü süt randımanında düşüş görülür. Çevre ısısının 5 ila 20 santigrat derecenin olduğu zamanda süt randımanı etki görmez. 25 santigrat derecenin üstündeki çevre ısılarında süt randımanında düşüş görülür. Çevre ısısının fazlalaşmasından en çok Holsteinlerin etki gördüğü, Montofonların fazla çevre ısısına çok dirençli oldukları, Jerseylerin bu iki cins içinde oldukları görülmüştür.
7. Besleme
Süt cinsi ineklerden arzu edilen ölçüde süt alınması için ineklerin dengeli ve yeteri kadar beslenmesi gerekmektedir. İnek cinsi ne kadar iyi olursa olsun dengeli ve yeterli bir biçimde beslenmezse, süt randımanında azalış olur. İnekler için su da oldukça mühimdir. İneklerin arzu ettikleri an su tüketebilecekleri biçimde önlerinde su temin edilmeli, suyun temizliğine ve fazla soğuk olmamasına özen gösterilmelidir.
8. Hastalıklar
Meme rahatsızlıkları, sindirim bozuklukları gibi türlü rahatsızlıklar süt randımanını düşürür.
9. Kuruda Kalma Süresi
Laktasyon evresi sonrasında ineğin sütü sağmaktan vazgeçmek gerekmektedir. Böylelikle sütün kesilmesini sağlamak ineğin kuruya çıkarılması olarak bilinmektedir. Kuruya çıkmayla bir sonraki buzağılama içinde geçen zaman da kuru evresidir. Kuru evresi hayvan vücudunun, memenin dinlenmesi yavrusunun daha güzel gelişebilmesi için ihtiyaçtır. 10 ay sağılmasının ardından 2 ay kuruda bırakılan ineklerin süt randımanı daha çok olur.