Koyunlarda şişkinlik sorunu farklı nedenlerden ötürü yaşanırken, korunma yöntemleri de değişmektedir.
Koyunlarda şişkinlik sorunu, timpanizm ismi ile bilinmektedir. Timpanizm sorunu geviş getiren hayvanların işkembelerinde normalden fazla oranda gaz birikmesine bağlı olarak oluşmaktadır. Koyunlarda şişlik sorunu müdahale edilmediği takdirde ölümcül sonuçlara neden olmaktadır. İlkbahar ve yaz ayları başta olmak üzere taze ot tüketiminin artmasına bağlı olarak timpanizm sorunu yükselişe geçmektedir.
Koyunlarda Şişkinlik Neden Olur?
Koyunlarda şişkinlik sorunu yemlemeden kaynaklı ani farklılıklar ya da düzensiz beslenme alışkanlıklarından dolayı yaşanmaktadır. Koyunlarda şişkinlik durumunun başlıca nedenleri ise;
Yonca, fiğ ve üçgül türü hem taze hem de yeşil yemler işkembede hızlıca fermente olmaktadır. Oluşan fermantasyon sonucunda oluşan gazlar dışarı atılmadığı takdirde işkembede birikerek şişkinlik sorununun yaşanmasına neden olmaktadır.
Koyunları kuru ot yahut saman gibi besinlerle beslerken aniden taze yeme geçilmesi şişkinlik oluşturmaktadır. Taze yeme alışık olmayan koyunlarda ani yem değişikliği işkembe dengesini bozduğundan şişkinlik sorunu yaşanmaktadır.
- Tahıl Tüketiminin Fazla Olması
Arpa ve buğday türü taneli yemlerin koyunlara çok tükettirilmesi, işkembede asit üretimini artırmaktadır. Tahıl tüketiminin fazla olması işkembenin doğal çalışmasına engel olurken, gaz birikimine neden olmaktadır.
Aç olan koyunlar yemlere saldırarak hızlı şekilde tüketeceğinden, bu durum fazla miktarda gaz oluşturmaktadır.
Su eksikliği diğer tüm hayvanlarda olduğu gibi koyunlarda da sindirimi yavaşlatırken, işkembede gaz oluşumuna zemin hazırlamaktadır.
Koyunlarda Şişkinlik Belirtileri Nelerdir?
Koyunlarda şişkinlik belirtileri farklı şekilde açığa çıkmaktadır. Şişkinlik durumunda koyunların karnının özellikle sol tarafında belirgin şişlik oluşmaktadır. Koyunların huzurlu olmaması, yerinde duramaması ve geviş getiremez duruma gelmesi koyunlardaki şişkinlik belirtilerindendir. Koyunlarda şişkinlik durumu belirtileri arasında ağızdan salyaların akması ve solunumun normal olmaması bulunmaktadır. Koyunların nefes alırken ağzının açık olması da timpanizm belirtilerindendir. Şişkinliğin çok fazla olduğu vakalarda koyunlarda düşme ve ölüm gibi istenmeyen olumsuzluklarda yaşanmaktadır.
Koyunlarda Şişkinlik Nasıl Önlenir?
Koyunlarda şişkinliği önleyebilmek için ilk etapta beslenmeye dikkat etmek gerekmektedir. Şişkinliğe karşı alınabilecek önlemler arasında;
- Yem Geçişleri Kademeli Olarak Yapılmalıdır
Taze otlarla koyunların belenmesine geçiş çok yavaş yapılmalıdır. İlk günlerde koyunlar sınırlı süre otlatılırken, samanda verilmelidir.
Koyunlar otlatmaya çıkarılmadan önce az miktarda saman ile beslenmelidir. Bu hayvanların aşırı yem tüketmesini önleyeceğinden timpanizm sorununa engel olmaktadır.
Sabah çiğli ve nemli saatlerde değil, otlar kuruduktan sonra koyunlara otlatılmalıdır.
- Şişkinlik Yapan Yemlerin Kontrollü Verilmesi
Taze yonca ve fiğ gibi gıdalar sade şekilde olmayıp, saman ya da kuru otla karıştırarak koyunlara yedirilmelidir.
Timpanizm yani koyunlarda şişkinliğe karşı su da çok önemlidir. Bu nedenle şişkinliğe karşı koyunlara sürekli olarak temiz ve bol su imkanları sağlanmalıdır.
Koyunlarda şişkinliğe karşı yukarıda belirtmiş olduğumuz önlemlerin yanı sıra riskli dönemlerde veteriner hekimlerden destek alınarak, yemlere ya da içme suyuna gaz önleyici maddeler eklenmelidir.
Koyunlarda şişkinlik sorunu belirtilen tedbirlerle kolaylıkla önlenebilmektedir. Çok ciddiye alınması gereken hastalıklar arasında yer alan timpanizm karşı, doğru besleme programı, kademeli yem geçişi ve düzenli gözlem gerekmektedir. Sürüde kayıplara yol açan timpanizm yani şişlik durumuna karşı doğru beslenme yönetimi uygulanırken, hayvan davranışları gözlenmelidir.