Koyunların beslemelerinde, hem her otun her türlü kalitede olanı, hem de gıda sektörünün yan ürünleri ile hububat değerlendirilebilir. Koyunların beslemesi yaşamları boyunca aynı şekilde yapılmamaktadır. Koyunlar gebe olduğunda başka, süt verdiğinde başka şekillerde yemleme yapılır. Aynı zamanda iklim şartlarına, koyun ırkına ve mevsime bağlı olarak besleme şekli değişiklik gösterebilmektedir.
Koyunlar için yalnızca kaba yem kullanılması yeterli olmamaktadır. Selüloz seviyesi fazla olan yemleri koyunlar kolaylıkla tüketebilirler. Saman ve kuru otlar kaba yemdir. Yeşil yemler ve silo yemleri de kaba yemler içerisinde yer almaktadır. Koyunlar bu besin maddelerini tükerek de verim verir. Ancak kaba yemlerin içerisinde bazı maddeler az olurken, bazı maddeler hiç bulunmamaktadır. Bu yemlerde her türlü besin maddesi bulunmadığından koyunlarda verim seviyesi düşük olmaktadır.
Koyunlarda verim artışına sebep olan yemlere yoğun yem denilmektedir. Fazla verim elde edilmek istenen koyunlara mutlaka yoğun yem verilmesi gerekmektedir. Yoğun yemler, küspeler ve tahıl kırmalarıdır.
Koyun Beslemesinde Önemli Olan Dönemler
Koyunların yaşamında farklı dönemler vardır. Koyunların bazı dönemlerde verim seviyeleri düşük olmaktadır. Bu dönemde yavru ve süt verimi bulunmamaktadır. Bir dönem ise gebelik ile geçmektedir. Bu dönemlerde koyunlar iyi bakım ve besleme istemektedir. Daha sonra ise süt dönemi yaşanmaktadır. Bu dönem içerisinde de ayrı bir bakım yapılması gerekmektedir.
- Koç katımında besleme yapılması
- Gebelik döneminde besleme
- Süt verimi için besleme
- Verimin olmadığı dönemlerde besleme
1. Koç Katımında Besleme Yapılması
Koyunların koça verildikleri zamanlarda sağlıklı ve vücut ağırlığı açısından uygun olmaları gerekmektedir. Koyunun koç alma arzusunda artış meydana getirilmek isteniyorsa ve koç alan koyunun döl tutması, tuttuğu dölün yaşaması ve ikiz dölden ikisinin de aynı şekilde gelişim sergilemesi için ek yemleme yapılması gerekmektedir.
Koç katımı farklı yörelerde farklı zamanlarda yapılmaktadır. Koç katımının yapıldığı zamanlarda koyunlar genellikle meradadır. Bu koç katımı için yetersiz besleme yapıldığına işarettir. Koç katımından 2 hafta önce başlanmalı ve 4 hafta boyunca ek yemleme yapılmalıdır. Ek yemleme yapıldığı dönemlerde eğer bulunuyorsa kaliteli kuru yonca kullanılmalıdır. Kuru yonca 500 gramdan başlayarak 1,5 kilograma kadar çıkarılabilir. Kuru yonca bulunmadığı taktirde ise fabrika yemi ya da arpa yulaf karışımı 400 gram ile başlanarak 700-800 grama kadar verilebilir.
2. Gebelik Döneminde Yapılan Besleme
Gebelik döneminde yapılacak beslemenin ikiye ayrılması gerekmektedir. Koyun koçu almasından sonra, gebeliğin ilk 3 ayında koyunun karnındaki yavru oldukça küçük bir boyuttadır. Araya beslemede ek bir yük getirmemektedir. Bu üç aylık dönem içerisinde, eğer mera koşulları yeterli ise ek bir yem verilmesine gerek yoktur. Yalnızca ot durumu çok sınırlıysa bir miktar meraya çıkmadan evvel 250 gram kadar ek yem verilebilmektedir.
Gebelikte kritik olan başka bir dönem ise son 45 gündür. Bu dönem içerisinde yavru hızlı bir şekilde gelişmiş ve annenin yediklerine ortak olur bir hale gelmiştir. Yavru bu dönemde ilk halinden 7 kat büyük bir haldedir. Bu sebepten dolayı hem yavrunun hem de annenin ihtiyaçlarında artış meydana gelmiştir. Bu dönemde verilecek olan ek yemler yavrunun sağlıklı ve iri doğmasına, annenin de süt veriminin yüksek olmasına hazırlık niteliğindedir. Ek yemleme 300 gramdan başlanarak doğuma kadar 800 grama kadar çıkarılmasında yarar vardır. Eğer mera koşulları yeterli değilse ek ot vermek bile fayda sağlayabilir.
3. Süt Verimi İçin Besleme
Süt veriminde yapılacak olan beslemede kaba yemin yeri oldukça büyüktür. Bu dönemdeki süt veriminin kalitesini, kaba yemin kalitesi belirlemektedir. Ancak yalnızca ot ile yapılacak olan besleme yetersiz kalacaktır. Ayrıca yemliklerin yanlarında kaya tuzu parçası ya da farklı mineralleri içeren yalama taşlarının bulundurulması da faydalı olacaktır. İkiz kuzular sık sık emerek memeyi iyice boşaltmaktadırlar. Bu şekilde süt salgısında artış meydana gelmektedir. Bu sebepten dolayı ikiz kuzusu olan koyunların süt verimi tek kuzu olan koyunlardan daha fazladır. Eğer imkan varsa bu dönemde ikiz ve tekiz yavruları olan koyunların ayrı konumlandırılmasında fayda vardır. Gebeliğin son zamanlarında ulaşılan besleme seviyesi korunarak tek kuzusu bulunan koyunlara 700 gram kadar dane yem karmasına, iki kuzusu olan koyunlara ise 1 kilogramlık dane yem karmasına bir ay kadar devam edilmelidir.
4. Verimin Olmadığı Dönemlerde Besleme
Verimsiz olarak adlandırılan dönemin iyi bir şekilde bilinmesi gerekmektedir. Verimsiz olunan dönem süt veriminden çıkıp koça verilmesine 2 haftalık süre kalana kadar olan süre ve koça verilmesinden gebeliğin son 45 gününe kadar olan dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde koyunların yaşamını devam ettirebilecekleri ve mevcut olan durumdan geriye gitmeyecekleri şekilde besleme yapılmalıdır. Eğer koyunun karnı merada doyuyor ise otlatılarak, mera yetersiz kalıyorsa 500 gram çayır otu verilerek, o bulunmuyorsa 300 gramlık kuru yonca, onu da temin etmek mümkün değil ise 200 gram civarında dane yem verilerek besleme yapılabilir. Anız otlaması da besleme de yeterli olacaktır.